Toen mijn eerste baby geboren werd, kreeg ik van de kraamzorg meteen een flesje vitamine D-druppels in mijn handen gedrukt. “Dagelijks één druppeltje”, zei ze, “dat is echt belangrijk.” Eerlijk gezegd had ik geen flauw idee waarom. Inmiddels, drie kinderen verder, weet ik dat vitamine D voor baby’s een van de belangrijkste supplementen is die je je kleintje kunt geven. Het is letterlijk de basis voor sterke botjes, gezonde tandjes en een goed werkend immuunsysteem.
In Nederland krijgen baby’s namelijk veel te weinig zonlicht om zelf voldoende vitamine D aan te maken. Vooral in de donkere herfst- en wintermaanden is de zonkracht gewoonweg te zwak. Daarom adviseren alle Nederlandse gezondheidsorganisaties om vanaf de geboorte vitamine D te geven, ongeacht of je borstvoeding of flesvoeding geeft.
Waarom heeft jouw baby vitamine D nodig
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die een sleutelrol speelt in de ontwikkeling van je baby. Het helpt het lichaam om calcium en fosfor uit voeding op te nemen – en die heeft je kleintje hard nodig voor de opbouw van sterke botten en tandjes. Maar het gaat verder dan alleen botjes: vitamine D ondersteunt ook het immuunsysteem, waardoor je baby beter bestand is tegen infecties.
Het probleem is dat baby’s in Nederland nauwelijks vitamine D aanmaken via hun huid. Hun huid is nog zo gevoelig en dun, en onze Nederlandse zon is vaak gewoonweg te zwak. Zelfs op zonnige dagen in de zomer is het moeilijk om voldoende vitamine D op te bouwen, laat staan in de donkere maanden. Moedermelk bevat helaas ook maar weinig vitamine D, dus ook baby’s die borstvoeding krijgen hebben extra suppletie nodig.
Hoeveel vitamine D heeft je baby nodig
De Nederlandse richtlijn is heel duidelijk: alle baby’s van 0 tot 4 jaar krijgen dagelijks 10 microgram (400 internationale eenheden) vitamine D. Dit geldt voor iedereen – donkere huid, lichte huid, borstvoeding, kunstvoeding – maakt niet uit. Ik merk dat veel ouders denken dat dit alleen geldt voor baby’s met een donkere huidskleur, maar dat klopt niet. Alle Nederlandse baby’s hebben dit nodig.
Er is één uitzondering: baby’s die meer dan 500 milliliter kunstvoeding per dag drinken, hebben meestal geen extra vitamine D nodig. Kunstvoeding is namelijk al verrijkt met vitamines. Maar eerlijk gezegd, de meeste baby’s onder de 6 maanden drinken nog geen halve liter per dag, dus in de praktijk geef je gewoon altijd vitamine D. Bij twijfel kun je het even navragen bij je consultatiebureauarts.
Wanneer begin je met vitamine D geven
Je kunt direct vanaf de geboorte beginnen, maar het moet in ieder geval binnen een paar dagen nadat jullie thuis zijn gekomen. Ik begon altijd op de eerste dag thuis – gewoon om het niet te vergeten. En dan geef je het door tot de vierde verjaardag van je kind. Dat klinkt misschien lang, maar het wordt echt een automatisme.
Het mooie is dat je het kunt koppelen aan een vast moment op de dag. Bij ons ging het altijd bij de eerste voeding van de dag. Of na het omkleden. Kies een moment dat voor jullie het beste uitkomt en houd je daaraan. Net zoals bij andere ontwikkelingsfases helpt een vaste routine enorm.
Welke vorm vitamine D kies je en hoe geef je het
In de drogist en apotheek vind je verschillende merken vitamine D druppels voor baby’s. Kies altijd voor vitamine D3 (cholecalciferol) – dat staat gewoon op het etiket. Controleer even hoeveel microgram er in één druppel zit, want dat kan per merk verschillen. Sommige flesjes hebben 10 microgram per druppel, andere hebben 5 microgram per druppel.
Geef de druppel het liefst op een lepeltje of direct in het mondje van je baby. Niet door de fles of bij de borstvoeding mengen – dan weet je niet zeker of je baby alles binnen heeft gekregen. In het begin vond ik het best spannend om die kleine druppel goed te doseren, maar je went er snel aan. De meeste baby’s vinden de smaak prima, sommige zelfs lekker.
Praktische tips voor het geven van vitamine D
Een paar handige trucs die ik door de jaren heb geleerd: zet het flesje op een vaste plek waar je het elke dag ziet. Naast de luiers bijvoorbeeld. En bewaar het buiten bereik van je andere kinderen – die zijn soms nieuwsgierig naar die lekkere druppeltjes. Vergeet je het wel eens? Geen paniek. Geef gewoon de volgende dag weer een druppel, niet dubbel doseren om het in te halen.
Wat gebeurt er bij een vitamine D tekort
Een tekort aan vitamine D bij baby’s kan leiden tot rachitis, ook wel de Engelse ziekte genoemd. Dat klinkt heel eng, maar gelukkig komt het tegenwoordig niet vaak voor dankzij de supplementatie-adviezen. Bij rachitis worden de botjes zacht en kunnen ze vervormen. Ook kunnen baby’s last krijgen van spierzwakte, vertraagde groei en een verhoogd risico op infecties.
De signalen van een vitamine D-tekort zijn vaak subtiel. Je baby kan wat vaker ziek worden, iets trager groeien, of last hebben van rusteloze slaap. Slaapproblemen kunnen natuurlijk veel oorzaken hebben, maar een tekort aan vitamine D kan er een van zijn. Bij zorgen kun je altijd contact opnemen met je huisarts of het consultatiebureau.
Extra aandacht voor bepaalde baby’s
Sommige baby’s hebben extra aandacht nodig wat betreft vitamine D. Baby’s met een donkere huidskleur maken minder snel vitamine D aan via zonlicht, net als baby’s van moeders die zelf een tekort hadden tijdens de zwangerschap. Ook baby’s die weinig buiten komen – bijvoorbeeld omdat ze in de winter geboren zijn – lopen meer risico.
Prematuur geboren baby’s hebben soms een andere dosering nodig. De kinderarts zal dit met jullie bespreken. En baby’s met bepaalde medische aandoeningen zoals nierziekten hebben aangepaste adviezen nodig. Bij twijfel altijd even overleggen met de zorgverleners.
Veiligheid en overdosering vermijden
De aanbevolen 10 microgram per dag zit ruim onder de veilige bovengrens. Voor baby’s onder 1 jaar ligt de aanvaardbare bovengrens rond 25 microgram per dag, voor peuters tussen 1 en 3 jaar rond 50 microgram per dag. Dus een enkele keer per ongeluk een druppel extra is geen ramp. Maar geef niet structureel meer dan geadviseerd – meer is niet beter.
Symptomen van overdosering zijn onder andere misselijkheid, braken, te veel calcium in het bloed en nierklachten. Dit komt gelukkig heel zelden voor bij de normale doseringen. Houd je gewoon aan de richtlijn van 10 microgram per dag en je zit goed.
Buitenspelen en zonlicht
Natuurlijk is het heerlijk om met je baby naar buiten te gaan. Frisse lucht, dagrlicht en later lekker spelen in de tuin – het is allemaal goed voor de ontwikkeling. Maar vertrouw voor de vitamine D-voorziening niet op de Nederlandse zon. Zelfs op mooie zomerdagen is onze zonkracht vaak onvoldoende om genoeg vitamine D aan te maken.
Gebruik altijd goede zonbescherming voor je baby’s gevoelige huid. En blijf gewoon die dagelijkse vitamine D druppels geven, ook in de zomer. Vanaf 6 maanden kun je lekker met je baby naar buiten, maar de vitamine D-suppletie blijft nodig tot de vierde verjaardag.
Speciale situaties en contra-indicaties
In een paar gevallen moet je extra voorzichtig zijn met vitamine D. Bij baby’s met nierklachten, te veel calcium in het bloed, of bepaalde zeldzame aandoeningen zoals sarcoïdose moet je altijd eerst overleggen met de specialist. Ook sommige medicijnen kunnen de werking van vitamine D beïnvloeden.
Gelukkig zijn dit uitzonderingssituaties. Voor de overgrote meerderheid van de baby’s is dagelijkse vitamine D-suppletie veilig en zelfs noodzakelijk. Heb je vragen of twijfels? Bespreek het gerust met je huisarts, kinderarts of consultatiebureau.
